126 yıl önce keşfedilen aspirin, ilacın endüstriyelleşmesinin de kapısını araladı.

Artan üretim, erişimin kolaylaşması ve hastalıklardaki çeşitlilik ilaç kullanımını zaman içinde çoğalttı.

Son 10 yılda dünya genelinde ilaç kullanımı yüzde 36 oranında arttı. 2018’de ilaç satışlarının yüzde 40’ı ABD’de, yüzde 11’i Çin’de ve yüzde 7’si Japonya’da gerçekleşti.

“Bitkilerde de içerikler 1950’li yıllara göre yüzde 38 azaldı”

Dünya ilaç pazarının hacmi 2022 yılında 1,5 trilyon dolara ulaştı.

İlacın yaygınlaşması çeşitli tartışmalar ve fikir ayrılıklarını da beraberinde getirdi.

Akademisyen Prof. Dr. Şule Apikoğlu, “Mesela bir elmayı düşünelim elmanın içeriği 1950’lerdeki hem makronutrient hem mikronutrient açısından baktığınız zaman 1950’lerdeki içerikten yüzde 38 azalmış durumda. Bunu tıbbi bitkiler için düşündüğümüz zaman asla orada söylenen içerik şu anda yok. Belki orada bir işe yarıyordu ama şu anda çok özel yetiştirilmesi gerekiyor, dozlarının o zamanki dozlar olmaması gerekiyor” dedi.

“DSÖ’ye göre ilaçların yüzde 50’si yanlış kullanılıyor”

Ancak ilaçlarla ilgili asıl sorun yanlış kullanımı. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre ilaçların yüzde 50’si uygunsuz şekilde kullanılıyor.

Apikoğlu konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı:

“Yan etki bizim ilaçla ilgili sorun dediğimiz şeylerin içinde sadece bir tanesi. Mesela ihtiyaç olmadan ilaç kullanılması bu sadece kişinin kullanması değil doktor tarafından reçetelenmiş olabilir. Kişinin yine ihtiyacı olan bir durum için ilaç kullanmıyor olması. Yan etki, etkileşim, düşük doz, yüksek doz bunların hepsi ilaçla ilgili sorun.”

Akıllı ilaçlar yaygınlaşıyor

İlaçların geleceğinde belirleyici etken teknolojinin kullanımı olacak. Başta kanser olmak üzere birçok alanda akıllı ilaçlar hızla yaygınlaşıyor. Önümüzdeki 5 yıl içinde onkoloji, diyabet, enfeksiyon hastalıkları, kalp hastalıkları ve solunum yolu hastalıklarının tedavisinde akıllı ilaçların payının artacağı öngörülüyor.

Haber: Fahriye Demirci

Kamera: Orhan Mete